Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

  Είναι γνωστό ότι η έκθεση στο πυρίτιο συνεπάγεται σοβαρής μορφής πνευμονοπάθεια, που ακολουθεί έναν από τους επόμενους παθογενετικούς τύπους: [1] διάχυτη ίνωση και χρόνια φλεγμονή, [2] οζώδης (πυριτικά οζίδια, silicotic nodules) που χαρακτηρίζει τη χρόνια μορφή πυριτιάσεως, [3]ίνωση και χρόνια φλεγμονή και, [4] οξύ κυψελιδικό οίδημα και διάχυτη πνευμονική ίνωση. Πιθανότατα η παθολογοανατομική εκτροπή επί εισπνοής πυριτίου οφείλεται στην τοξικότητα που επιδείχνει απέναντι στα κΜ (à830). Είναι γνωστό, από το 1957, ότι το πυρίτιο είναι τοξικό για τα κυψελιδικά μα­κροφάγα. Αργότερα διαπιστώθηκε ότι το πυριτίο μπορεί να προξενεί βλάβες στα κΜ μετά τη φαγοκυττάρωσή του, που συνεπάγεται απε­λευ­θέρωση ενδοκυτταρίων ενζύμων και ότι τα κΜ μεσολαβούν στην ανάπτυξη πνευμονικής ινώσεως που χαρακτηρίζει την πυριτίαση. Τα σωματίδια πυριτίου υφίστανται φαγοκυττάρωση από τα κΜ και συγκλείονται κανονικά στα σχηματιζόμενα φαγολυσοσώμια. Ακολούθως, όμως, σχηματίζονται πυριτικά οξέα, ή άλλες ρίζες με λιπιδικά και πρωτεϊνικά παράγωγα της φαγολυσοσωμιακής μεμβράνης, προκαλώντας τον αποσχηματισμό της και επιτρέποντας στα λυτικά ένζυμα να διαχυθούν στο κυτταρόπλασμα με αποτέλεσμα την αυτόλυση του κυττάρου και τη διαρροή λυσοσωμιακών και μη λυσοσωμιακών ενζύμων στο διάμεσο χώρο. Επιπλέον, όμως, τα κΜ που έχουν εκκολπωθεί κρυστάλους πυριτίου παρουσιάζουν εμφανείς δια­φορές στη βιολογική τους συμπεριφορά, έστω και εάν δεν έχουν υποστεί λύση, εφ΄όσον, όπως έχει δειχθεί πειραματικά, προκαλούν αύξηση της συν­θέσεως κολλαγόνου και προάγουν την ανάπτυξη ινώσεως, μέσω ασπελευθερώσεως ογκονεκρωτικού παράγοντα, ιντερλευκίνης-1, λευκοτριένης Β4, και άλλων κυτοκινών. Τα κΜ παρουσία πυριτίου διεγείρουν in vitro τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών. Ένας παράγοντας που προκαλεί πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών, εκκρίνεται από τα εκτεθειμένα σε πυρίτιο κΜ. Εκτός από τα κΜ, τα πολυμορφοπύρηνα και τα πνευμονικά λεμφοκύτταρα συμμετέχουν στις παθολογοανατομικές εξελίξεις που ακολουθούν την έκθεση στο πυρίτιο. Παρατηρείται εισροή πολυ­μορ­φο­πυρήνων που προσελκύονται λόγω μεγάλης παραγωγής χημοτακτικών παραγόντων, προερχομένων από τη δράση υδρολασών επί κλασματάτων του συμπληρώματος. Τα πολυμορφοπύρηνα, ακολούθως, προκαλούν την απελευθέρωση οξειδωτικών ριζών, οι οποίες προκαλούν βλάβη στην κυτταρική μεμβράνη κι έξοδο λυσοσωμιακών και μη λυσοσωμιακών ενζύ­μων,   καθώς επίσης και, απ΄ευθείας μεταβολές στη βιολογική δραστηριότητα των ιστικών ινοβλαστών. Έχει προταθεί, αν και δεν έχει ολότελα αποδειχθεί  ότι οι υψηλής δραστικότητας υδροξυλομάδες -από τις ρίζες πυριτικού οξέος της επιφάνειας των κρυστάλων πυριτίου- συμπεριφέρονται σαν δότες υδρογόνου, που συνδέεται με στοιχεία της φαγολυσοσωμιακής μεμβράνης. Οι απόψεις αυτές ενισχύονται από τις διαπιστώσεις ότι η παρουσία μη-οξειδίων της πολυ-2-βινυλ-πυριδίνης (PVPNO) είτε στα σωματίδια ή στο καλλιεργητικό μέσο συνεπάγεται αναστολή της κυταροτοξικότητας του πυριτίου. Προφανώς το PVNPO ανταγωνίζεται τις θέσεις αντιδράσεως στη φαγολυσοσωμιακή μεμβράνη, που αφήνεται, έτσι, ανέπαφη.

Τα λεμφοκύτταρα υφίστανται επίσης σημαντικές μεταβολές. Έχουν ανα­κοι­­νωθεί σημαντικές αυξήσεις των επιπέδων της εκκριτικής IgA και της IgG στο βρογχιολιοκυψελιδικό έκπλυμα πειραματοζώων μετά έκθεση σε εισ­πνο­ές πυριτίου. Η αύξηση των ανοσοσφαιρινών συνοδεύεται, ακόμη, με αύξηση της συχνότητας ανιχνεύσεως αυτοαντισωμάτων μεταξύ ασθενών με πυρι­τίαση. Στους ασθενείς αυτούς, τέλος, διαπιστώνεται σημαντική αύξηση του ρευματοειδούς παράγοντα και των αντιπυρηνικών αντισωμάτων, συγκριτικά με αντιστοιχισμένους ως προς την ηλικία υγιείς μάρτυρες.