Βρογχικό επιθήλιο

εικόνα 1. Το βρογχικό επιθήλιο ασκεί αμυντική και προστατευτική δράση, ως δεύτερο τείχος άμυνας μετά την επικάλυψη των τραχειοβρογχικών εκκρίσεων. Η βλάβη του επιθηλίου συνεπάγεται επίταση βρογχικής υπεραντιδραστικότητας σε εισπνεόμενους παράγοντες, όπως συμβαίνει στο άσθμα, ή μετά εισπνοή ατμοσφαιρικών ρύπων, όπως το όζον, το διοξείδιο του θείου και του αζώτου.

Brc: ψηκτροειδή κύτταρα· GC, καλυκοειδή κύτταρα·CC, κροσσωτά κύτταρα· NCC, μη κροσσωτά κύτταρα·BC, βασική μεμβράνη·Ν, νευρικό κύτταρο με ερεθισμοϋποδοχέα

|Επιθήλιο, κυλινδρικό, ψευδοπολύστοιβο|κύτταρα κροσσωτά|

Έχει εκπονηθεί σωρεία πειραματικών μελετών, που επιχειρούν να καταγράψουν τις συνέπειες από τις δράσεις μεσολαβητών και άλλων ερεθιστικών ουσιών επί του τοιχώματος αεραγωγών, μετά από βλάβη του επιθηλίου και κατάργηση της αμυντικής του λειτουργίας. Παρατηρούνται  μεταβολές στις επιδράσεις των ουσιών αυτών που, συνοπτικά, οφείλονται στην αμεσότερη επίδρασή τους στα λεία μυϊκά κύτταρα του τοιχώματος των αεραγωγών, μετά πειραματική αποψίλωση του επιθηλίου. Γενικά, στις συνθήκες αυτές, τα λεία μυϊκά κύτταρα καθίστανται 3-5 φορές πλέον ευαίσθητα.    

βλέπε: επιθήλιο, κυλινδρικό ψευδοπολύστοιβο

Οι αμιγείς αεραγωγοί των θηλαστικών διακρίνονται, ανάλογα με τη δομή τους και τη λειτουργία τους, σε εκείνους που φέρουν χόνδρινα υποστηρίγματα του τοιχώματός τους, από τις ρινικές κοιλότητες μέχρι τους βρόγχους και 2-3 γενεές βρογχιολίων, και τα βρογχιόλια που δεν φέρουν χόνδρους, τα τελικά και αναπνευστικά βρογχιόλια. Η επιφάνεια του αυλού των αμιγών αεραγωγών επαλείφεται από ένα συνεχές στρώμα επιθηλιακών κυττάρων που κειμένεται ως προς την κατανομή, την πυκνότητα και τον κυτταρικό τύπο από περιοχή σε περιοχή. Οι κεντρικοί αεραγωγοί καλύπτοναι από ψευδοπολύστοιβο επιθήλιο που απαρτίζεται από 3 κύριους τυπους κυττάρων: κροσσωτό, μη κροσσωτά, εκκρητικά κύτταρα και βασικά κπυτταρα (εικόνα 2 (&)).Καθώς οι βρόγχοι διακλαδίζονται προς περιφερικότερους θυγατρικούς κλάδους το ψευδοπολύστοιβο επιθήλιο μετατρέπεται σταδιακά σε κυβοειδές, και ο αριθμός των κροσσωτών, κυβοειδών κυττλαρων σταδιακά μειώνεται, ενώ μη κροσσωτα επιθηλιακά κύτταρα, όπως τα κύτταρα Clara, καθίσταται ο κυτταρικός τύπος που επικρατεί (&). Στους κεντρικότερους αεραγωγούς και τους φέροντες χόνδρους βρόγχουςο εγκολεασμός του επιθηλίου σχηματίζει υποβλεννογόνιους αδένες, που χαρακτηρίζονται από κειμένο πλήθος κροσσωτών κυττάρων, καλυκοειδή κύτταρα και ορώδη (&).

Τα κροσσωτά κύτταρα συμπληρώνουν το 50% όλων των εποθηλιακών κυττάρων 

 

Άλλοι ελάσσονες τύποι κυττάρων που αναγνωρίζονται στους αμιγείς αεραγωγούς είναι: τα χημοαισθητικά κύτταρα ή ψηκτροειδή, που  φέρουν μικροπροσεκβολές και θεωρούνται ότι διαδραματίζουν ένα ρόλο στη χολινεργική (&) ρύθμιση της ροής εκκρίσεων στην επιφάνεια των αεραγωγών, και τον υιοθετούμενο τύπο αναπνοής (&, &). Τα ψηκτροειδή κύτταρα (: τα μυστήρια κύτταρα)  που επίσης ονομάζονται θησανοειδή κύτταρα,  πολυκυστικά και ινοκυστικά αποτελούν μέρος των επιθηλιακών κυττάρων (&) στο αναπνευστικό και γαστρεντερικό σύστημα. Τα κύτταρα χαρακτηρίζονται από την παρουσία θησανοειδών προσεκβολών (120-130/κύτταρο) στην επιφάνειά τους. ΟΙ μικροπροσεκβολές εμπεριέχουν νήματα τα οποία προωθούνται εντός του υποκείμενου κυτοπλάσματος ι έχουν τυπικό οπιοειδές σχήμα, με ευρεία βλαση και στενή κορυφή. Ο ρόλος των ψηκτροειδών κυττάρων παραμένει σκοτεινός (&), αλλά έχει κατανοηθεί ότι η διερεύνιση της φύσεως και λειτουργίας των κυττάρων αυτών μπορεί να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας επί της παθογένειας νοσημάτων, όπως η κυστική ίνωση, η βρογχίτιδα, το πνευμονικό εμφύσημα, η ίνωση και ο εξ ασκήσεως βρογχόσπασμος, και άλλα νοσήματα που χαρακτηρίζονται από αύξηση ή μείωση του υγρού που επαλείφει τους αεραγωγούς, εμπλεκόμενα, έτσι, στη διαμόρφωση του ιξώδους των τραχειοβροχγικών εκκρίσεων (&).  Εκτός ορισμένων ομοιοτήτων, τα ψηκτροειδή κύτταρα διαφέρουν από τα συμπαγή νευροενδοκρινικά κύτταρα του επιθηλίου από τα οποία προέρχεται το μικροκυτταρικό καρκίνωμα πνεύμονος (&), αν και πρόσφατες μελέτες αποδίδουν στα κύτταρα αυτά χημοεαισθητική λειτουργία (&), εντασσόμενα στο διάχυτο χημοαισθητικό σύστημα (diffuse chemosensory system ,DCS). Το σύστημα αυτό απαρτίζεται από συμπαγή, αισθητικά κύτταρα, ανάλογα με τα γευστικά κύτταρα, εκτός του γεγονόςτος ότι δεν απαντούν κατά συστάδες. Τα κυτταρικά στοιχεία που ολοκληρώνουν το DCS μοιράζονται κοινά μορφολογικά και βιοχημικά χαρακτηριστικά με τα γευστικά κύτταρα που κείνται κατά σσυτάδες στη στοματοφαρυγγική κοιλότητα, αλλά και σε άλλα εσωτερικά όργανα.     

κατανομή των ψηκτροειδών κυττάρων στους πνεύμονες

Στους ανώτερους αεραγωγούς, τα ψηκτροειδή κύτταρα θεωρείται ότι καταλαμβάνουν το 1-7% των επιθηλιακών κυττάρων (&). 

 

 

 

 βιβλιογραφία

1. Wright NA, Alison M. The Biology of epithelial cell populations. Oxford University Press, 1984.