Μεταβολική αλκάλωση και οξέωση

 

 

σύνοψη

 

 (βλ. απλές διαταραχές και Αλκάλωση, μεταβολική). Παρουσία χημικής διεγέρσεως της αναπνοής, λόγω μεταβολικής οξεώσεως, η αρχική αντίδραση είναι η αύξηση του βάθους του αναπνεόμενου όγκου∙ όχι τόσο της συχνότητας της αναπνοής. Ο υπεραερισμός πχ., των ασθενών με διαβητική κετοξέωση, δε γίνεται εύκολα κλινικά αντιληπτός, λόγω του τύπου της υιοθετούμενης αναπνοής ( Kausmaul ) [4.8], κατά την οποία αυξάνεται το βάθος της αναπνοής, που δεν είναι εύκολα κλινικά αντιληπτό και όχι η συχνότητα, που α μπορούσε να αποτιμηθεί. Σε καταστάσεις με μεταβολική οξέωση, τα [ Η+ ] του αίματος, τα οποία δε διέρχονται τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, εμφανίζονται περισσότερα των [HCO3̄], που διέρχονται το φραγμό, στε προκαλείται αλκάλωση του ΕΝΥ, παρουσία οξεώσεως στο αίμα (!). Έτσι, άλλη οξεοβασική κατάσταση «βλέπουν» οι περιφερικοί χημειοϋποδοχείς και άλλη οι κεντρικοί. Πλήρης αντιρρόπηση, με αύξηση του αερισμού και αντιρροπηστική αναπνευστική αλκάλωση, ουδέποτε, κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, ολοκληρώνεται.

Αναγνωρίζεται γραμμική συσχέτιση μεταξύ της συγκεντρώσεως των HCO3̄ και της PaCO2 επί μεταβολικής οξεώσεως και αλκαλώσεως.

Στο γράφημα αναδεικνύεται η σχέση μεταξύ HCO3̄ και PaCO2. Η συνεχής, μαύρη γραμμή παριστά τη μέση γραμμή συσχετίσεως και οι εκατέρωθεν δύο λεπτές, τα 95% διαστήματα αξιοπιστίας της συσχετίσεως, η οποία είναι: PaCO2 =0.70[HCO3̄] +20 ±2[i]·

-για κάθε 1 meq/Lαύξηση των HCO3̄ στο πλάσμα επί μεταβολικής αλκαλώσεως, η PaCO2 αυξάνεται κατά περίπου 0.6-0.7 mmHg. Έτσι, για τιμή HCO3̄ πλάσματος ίση με 34 meq/L (δηλαδή 10 meq/L πάνω από το φυσιολογικό) η αναμενόμενη PaCO2 είναι 46-47 mmHg.

-για κάθε 1 meq/L μείωση των HCO3̄ πλάσματος επί μεταβολικής οξεώσεως η PaCO2 μειώνεται περίπου κατά 1.2 mmHg. Έτσι, για τιμή HCO3̄ πλάσματος ίση με 14 meq/L (δηλαδή 10 meq/L κάτω από το φυσιολογικό) η αναμενόμενη PaCO2 είναι 28 mmHg.

Τιμές ουσιωδώς αποκλίνουσες από τις προβλεπόμενες, αναδεικνύουν επιπρόσθετη διαταραχή οξεοβασικής ισορροπίας.

 

[i] Javaheri S, Kazemi H. Metabolic alkalosis and hypoventilation in humans. Am Rev Respir Dis 1987· 136:1011.

επιλεγμένες μικτές και πολύπλοκες διαταραχές οξεοβασικής ισορροπίας

πάθηση

χαρακτηριστικά

επιλεγμένες καταστάσεις

αναπνευστική οξέωση ΚΑΙ μεταβολική οξέωση

↓ pH
↓ HCO3-
↑ PaCO2

 

  • καρδιακή ανακοπή
  • δηλητηριάσεις
  • ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων

αναπνευστική αλκάλωση ΚΑΙ μεταβολική αλκάλωση

↑pH
↑  HCO3-
↓ PaCO2   

 

  • κίρρωση με διουηρητικά
  • εγκυμοσύνη με εμέτους
  • μηχανικός υπεραερισμός επί ΧΑΠ

αναπνευστική οξέωση ΚΑΙ μεταβολική αλκάλωση

pH ~φυσιολογικό
↑ PaCO2,
↑  HCO3-

 

  • ΧΑΠ, με διουρητικά, εμέτους, σοβαρή υποκαλιαιμία.

αναπνευστική αλκάλωση ΚΑΙ μεταβολική οξέωση

pH ~ φυσιολογικό
↓  PaCO2
↓ HCO3-         

 

  • σήψη
  • δηλητηρίαση με σαλικυλικά
  • νεφρική ανεπάρκεια με συμφορητική καρδιακή ανεπάρκειεα ή πνευμονία  ξελιγμένη ηπατοπάθεια

μεταβολική οξέωση ΚΑΙ μεταβολική αλκάλωση

pH ~φυσιολογικό
HCO3- φυσιολογικό

 

  • ουραιμία ή κετοξέωση με εμέτους αναρρόφηση με ρινογαστρικό καθετήρα, διουρητικά κλπ